Bir ülkenin yoksulunun olması, o ülkenin en büyük ayıbı ve utancı olmalıdır. Bir milletin refah seviyesi, en zayıf halkasının durumuyla ölçülür. Eğer yöneticiler, toplumdaki yoksulluğu çözmeyi başaramamışsa, bu, ülke yönetiminin başarısızlığı olarak kabul edilmelidir. Bugün, medeni ülkeler olarak değerlendirdiğimiz Avrupa ülkelerinde, yoksulluk Türkiye’deki anlamda yoktur. Avrupa’daki birçok ülke, sosyal devlet anlayışıyla yoksulluk sorununu büyük ölçüde çözmüş ve bu model, insan hakları ve adaletin temel bir unsuru olarak benimsenmiştir. Türkiye’nin en büyük ayıbı ise, yoksulluğu ortadan kaldıramamış olması ve sosyal devleti, Avrupa’daki gibi güçlü bir şekilde yaşama sokamamış olmasıdır.

Sosyal Devletin Sağladığı Haklar ve Yoksullukla Mücadele

Sosyal devlet, vatandaşlarının temel ihtiyaçlarını karşılamak, eşitlikçi ve adil bir toplum yapısı oluşturmak amacıyla devletin aktif rol oynadığı bir sistemdir. Sosyal devlet anlayışında, yoksulluk sadece bireysel bir sorun olarak görülmez; devletin sorumluluğunda olan toplumsal bir meseledir. Sosyal devletin sağladığı haklar, insanların yaşam kalitesini iyileştirmek, fırsat eşitliği sağlamak ve toplumsal huzuru pekiştirmek için kritik öneme sahiptir. Bu haklar, genellikle şu alanlarda yoğunlaşır:

1.         Sağlık Hizmetleri: Sosyal devlet, tüm vatandaşlarına sağlık hizmetlerine erişim garantisi sağlar. Bu, özel sağlık sigortasına sahip olamayan, maddi imkansızlıklar nedeniyle tedavi olamayan yoksul bireyler için hayati öneme sahiptir. Sağlıkta eşitlikçi bir yaklaşım, herkesin en kaliteli sağlık hizmetine ulaşmasını sağlamalıdır.

2.         Eğitim: Sosyal devletin bir diğer önemli alanı eğitimdir. Devlet, tüm çocukların kaliteli eğitime erişimini sağlamakla yükümlüdür. Yoksulluk nedeniyle eğitim fırsatlarından mahrum kalan çocukların, devlet desteğiyle eğitimi sürdürülebilir olmalıdır. Bu, uzun vadede yoksulluğun azaltılması ve toplumsal eşitsizliğin giderilmesi açısından kritik öneme sahiptir.

3.         Sosyal Yardımlar: Sosyal devlet, yoksul ve ihtiyaç sahibi vatandaşlarına yönelik çeşitli sosyal yardımlar sunar. Bu yardımlar, nakit destekten gıda yardımlarına, konut desteğinden eğitim burslarına kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. Türkiye’de henüz bu düzeyde kapsamlı bir sosyal yardım sistemi kurulmuş değilse de, sosyal devlet anlayışının temeli, vatandaşların geçim sıkıntısı çekmeden temel ihtiyaçlarını karşılayabilmesi üzerine inşa edilmiştir.

4.         İşsizlik Sigortası: İşsizlik durumunda, vatandaşların geçimlerini sürdürebilmeleri için devlet tarafından sağlanan sigorta sistemidir. Bu sigorta, işsizlik nedeniyle gelir kaybı yaşayan bireylerin hayatta kalabilmesini sağlar ve yoksullukla mücadelede önemli bir mekanizma oluşturur.

5.         Emeklilik ve Yaşlılık Desteği: Sosyal devlet, emeklilere ve yaşlı bireylere yönelik maddi güvence sağlar. Bu, emeklilik maaşları ve yaşlılık aylıkları gibi ödemelerle, bireylerin yaşlılık dönemlerinde maddi zorluklarla karşılaşmalarını engeller.

6.         Konut Desteği: Yoksul kesim için konut erişiminin sağlanması da sosyal devletin temel sorumluluklarındandır. Evsizliği önlemek, kira yardımları ve uygun fiyatlı konut projeleriyle sosyal devlet, insanların sağlıklı bir yaşam alanına sahip olmalarını garanti altına alır.

Türkiye’nin Yoksullukla Mücadelesi ve Sosyal Devletin Yeri

Türkiye’de, sosyal yardımlar ve kamu hizmetlerine yönelik birçok adım atılmış olsa da, yoksulluk hâlâ büyük bir sorun teşkil etmektedir. Avrupa’daki örneklerde olduğu gibi, yoksulluğun ortadan kaldırılabilmesi için sosyal devlet anlayışının daha güçlü bir şekilde uygulanması gerekmektedir.

Yoksulluk sadece maddi bir eksiklik değil, aynı zamanda bir hak ihlali olarak da görülmelidir. İnsanlar, temel yaşam ihtiyaçlarını karşılamak, eğitim ve sağlık hizmetlerine erişmek, çalışma ve yaşama fırsatlarına sahip olmak gibi haklara sahip olmalıdır. Türkiye, sosyal devlet anlayışını daha etkin bir şekilde benimseyerek, yoksullukla mücadelede yeni bir döneme girmelidir. Bu, sadece ekonomik bir gereklilik değil, aynı zamanda insan hakları ve toplumsal adaletin temeli olmalıdır.

Türkiye öncelikle sosyal devleti yaşama sokmalıdır

Türkiye en kısa zamanda sosyal devleti 4/4’lük bir şekilde inşa etmeli ve yoksulluk sorununu ortadan kaldırmalıdır. Bu, sadece ekonomik kalkınmayı değil, aynı zamanda toplumun tüm kesimlerinin refahını artıracak ve adaletli bir toplum yapısının inşasına zemin hazırlayacaktır.

Tandoğan Uysal