Bir dönemin büyük ticaret bölgesi olarak kabul edilen tarihi Muğla arastası şehrin insanlarının tüm temel ihtiyaçlarının karşılandığı bir ticaret merkezi olarak bilinir. Günümüzde 110-120 civarında dükkanla halen halkın vazgeçilmezleri arasındadır. Anadolu Beylikleri döneminden günümüze “yeryüzü cenneti” olarak hatırlarda kalan kültür turizminin de vazgeçilmez noktalarından olan Muğla için arasta (çarşı) çok önemli bir yer teşkil etmektedir.
Yerli ve yabancı turistlerin uğrak yeri olan arastada ayakkabıcılar, terziler, sobacılar, Bakırcılar, kofteciler, berberler, nalburlar gibi farklı meslek sahipleri faaliyet gösteriyorlar. Muğla’nın eski kervan yolu güzergahında bulunan geleneksel hale gelmiş ticaret merkezi Muğla Arastası, tarihi dokusundan ve günümüze kadar gelen sivil mimarisinden hiç bir şey kaybetmemiş ve özünü korumuştur.
Menteşe Belediyesi tarafından yaklaşık 4 yıl önce restore edilen arasta halen ticari yoğunluğa sahip bir durumda işlevini sürdürmektedir. Tarih sayfalarını biraz karıştırdığımız zaman Muğla Arastasının yaklaşık olarak 500- 600 yıllık bir geçmişi olduğunu görüyoruz. Bakırcılar çarşısı, biraz daha aşağısında yağcılar çarşısı (İşhanı) bulunmaktadır. Muğla İlimiz, arastasıyla, tarihi camileriyle, dergahlarıyla, sivil mimari örneği içeren eşsiz mekanlarıyla ve evleriyle tipik bir Türk-İslam şehri olarak bilinir. Arasta burada en orijinal ve en otantik özelliğe sahip bir alan olarak göze çarpıyor. 1260 lı yıllardan sonra bölge Türklerin hakimiyetine girdiğinde, Menteşe Beyi ve aile efradı tarafından bu bölge Türk İslam şehri olarak belirlenmiştir.
Menteşe Beyliğinin başkenti Milas olup, Bey oğlu Muğla’da oturduğu için Muğla ikinci bir başkent hüviyeti kazandığı da söylenir. Mugla’ya tatile gelen yerli ve yabancı turistler, eski hamamları, saatli kuleyi, camileri, restorasyondan geçen diğer alanları, dar sokakları ve bacası ile meşhur Mugla’yı ziyaret ederler. Dolayısıyla bu tarihi dokuyu hissetmenin hazzını yaşarlar.
Bir sivil toplum kuruluşu olan Muğla Arastasını Yaşatma ve Geliştirme Derneği amaçları doğrultusunda hizmet vermeye çalışmaktadır. Söylemeden geçemeyeceğim. Arasta içinde bazı esnaflar ile görüştüm o kişilerden bazıları burayı evi gibi gördüklerini, pazar günü bile geldiklerini, evinde nasıl rahat ediyorsa burada da aynı rahatlığı hissettiklerini ifade ettiler. Arasta kültürünün bambaşka olduğunu ayrıca ifade eden esnafların gözlerindeki mutluluğu tarif edemem. Yine arasta esnafından burada festival organizasyonları yapılacağı bilgisini aldım.
Değerli okurlar, sizler de yolunuz Muğla’ya düşerse tarihi Muğla arastasını görmeden, Gaveci Mehmed’in kahvesinden içmeden Köftecilerinden Köfteci Kemal’in Muğla köftesini ve Helvacı Tahsin’in helvasından yemeden gitmeyin.
