Türkiye Futbol Federasyonu Merkez Hakem Kurulu ile kulüp yöneticileri arasında kalanlar her zaman sahadaki hakemler oluyor. Filler tepişiyor çimenler eziliyor. Bu yıllardır bu şekilde ilerledi, günah keçileri hep hakemler oldu.
Kulüpler her zaman başarısız olduklarında hakemleri bahane ederek kendi taraftarlarına şirin gözükmeye çalışırlar, yanlış transfer politikaları ya da diğer işlemeyen unsurları göz ardı edilir. MHK’leri istifaya davet ederler, hakemlerin yıllarca verdiği emekleri, çoluğunun çocuğunun rızkını düşünmeden ve verilen özverileri önemsemeden mesleğini yapmasını engellemeye çalışırlar.
Kulüpler, hakemlerle ilgili nelerden rahatsızlar ;
*Hakemler yüzünden kazanamadık ya da hakeme rağmen kazandık beyanatları verilir.*Hakemlerin kişilik ve karakterlerini yetersiz görürler.
*Hakemlerin seçilmesini, yetiştirilmesi ve mesleki eğitimlerini doğru bulmazlar. Son yıllarda babadan, amcadan, dayıdan vs. oğullara yeğenlere hakemlik olduğundan söz edilmekte ve yanlış bulunmaktadır. Hatta bu durum, aynı klasmanlarda görev yapamayacakları şeklinde talimatlara da eklenmiştir. Ancak bir doktorun oğluna mesleğine özendirmesi ne kadar mantıklı ise, bir hakemin yıllarını verdiği, yüzlerce idman yaptığı sayısız maça çıktığı hakemlik mesleğini oğluna ya da yakın bir akrabasına tavsiye etmesi de o kadar mantıklı ve doğaldır. Yapılmış olan talimatta insan haklarına aykırıdır. Kaldı ki bu şekilde olan kişi sayısı çok fazla değildir.
*Hakemlik mesleğinde liyakata uyulmadığından yaşanılan rahatsızlık mevcut. Bu faktörde MHK’nın etkisi büyüktür. Klasman yükselmeleri ve tenzillerini MHK yapmaktadır. Bu klasmanların objektif kriterlerle yapılması esas olmalıdır. Ahbap-çavuş ilişkileri siyasi baskılar sonucu birilerinin maç almasıyla olmamalıdır. Başarılı olan hakemlerin yükseldiği, başarısızların bir alt kategoriye indiği bir sistem olmalıdır.
MHK yeni sistem getirme amacında, hakemlikte yaşanılan sorunların çözüme kavuşması gerekiyor. Hakemler nasıl hakem oluyor bu kişilerin hakem olmasına kim karar veriyor? Mesleğe başlayan kişileri kimler nasıl bir eğitimden geçiriyor? Hakemlik yapma kriterleri nelerdir?
Genç birey, bir şekilde hakemliğe başlıyor. MHK’yı temsilen 81 ilde il hakem kurulları var ve bu kurullar amatör maçlar vererek gençlerin tecrübe kazanmasını sağlamaya çalışıyorlar. Aylık toplantılarla eğitimler veriliyor. Profesyonel liglere tecrübeli ve yetişmiş şekilde hakemler yükselebiliyor mu? Yoksa ham meyveyi dalından kopararak bu gençleri yukarıya atmak onlar için iyilik mi, kötülük müdür?
Talimatlar ve mevzuat sorunlarla dolu, talimatlarda yükselme kriterleri var. Kriterlerden birisi belli seviyede maç yönetmek. Gerek MHK gerekse il hakem kurulları istedikleri (adamı olduklarını düşündükleri ya da torpilli diye tabir edilenleri) hakemlere maç verip istemediklerini bekletmeye muktedir ve kimse bunu sorgulayamıyor.
Geçilmesi düşünülen yeni sistemle, birbirleri ile kavga eden kulüp başkanlarına gelin hakemliği yönetin deniliyor. Hakemlik müessesi TFF’nin en mahrem yerlerinden birisidir. İlerleyen günler çok büyük sorunlara gebe. Mevcut MHK, kulüpleri işin içine çekerek “buyrun biz yapamadık, sezonun geri kalanını beraber yapamayalım” diyecekler, üstlerinden yükü atmaya çalışıyorlar. Burada yıpranan ve hasar gören hakemlik sistemi oluyor.
Aslında bir danışma kurulu lafıdır gidiyor, ama bu kurul MHK’ya yastık görevi görecek gibi, MHK şirketleşmeye geçene kadar olan süreyi kazanma çabasında. Danışma kurulu ile biraz daha az hasar almak ve bu kurulu süspansiyon olarak kullanmak istiyorlar anlaşılan.
TFF radikal kararlar almaya çalışıyor, ancak sistemi değiştirmeye çalışırken başarısız bir mevcut MHK ile bu yola çıkmak ne kadar doğru?
Yeni sisteme geçiş ile kulüpler işin içinde olacakları için eskisi gibi hakemlikle ilgili söylemlerde bulunamayacaklar. Ancak bu sefer kulüpler birliği vakfının danışma kuruluna göndereceği isimler üzerinden yıpratma yaşanacak. Ortak bir karar ile isimler üstünde anlaşılması nasıl olacak.
Maçlar nasıl atanacak?
Otomatik bir atama sistemi olacağı konuşuluyor. Sisteme belli kriterler girilecek ve geçtiğimiz sezon yapılan yapay zeka atamalarına benzer bir durum ile atamalar yapılacak. Danışma kurulu kontrol mekanizması olarak çalışacak. Sistem değişince hakem hataları yok olmayacak, insanın olduğu her yerde hata olacaktır (hatta yabancı hakem isteyenler, eğer olursa onların hataları ile puan kayıpları yaşayacaklar). Bizim ülkemizde art niyet arama ve yabancı sevdası var.
Bir sistem değişecekse, şu an mevcut MHK başkanı ile yola çıkılması abesle iştigal, burda ben bu işi beceremedim (kendisi hakemleri %80 başarılı buluyor) hadi gelin beraber yapalım ama CEO ben olayım zihniyeti ile sağlam bir inşaat yapılamaz.