Yapılan araştırmalar, deniz ekosistemlerinde tespit edilen mikroplastiklerin büyük bir kısmının tekstil liflerinden oluştuğunu ortaya koyuyor. Bu durum, deniz yaşamı için ciddi bir tehdit oluştururken, sıfır atık ve sürdürülebilir moda hedeflerinin yalnızca atık yönetimi açısından değil, sucul ekosistemlerin korunması açısından da büyük önem taşıdığını gösteriyor. Plastik kirliliğiyle mücadelede tüketicilerin bilinçli tercihler yapması, sürdürülebilir tekstil üretimi politikalarının uygulanması ve çevre dostu alternatiflerin teşvik edilmesi gerekiyor.
17 Farklı İstasyondan Su Örneği Alındı
Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi'nde yürütülen çalışmalarda 17 farklı istasyondan alınan su örnekleri incelendi. Elde edilen veriler, mikroplastik miktarının metreküp başına 10 ile 56.7 adet arasında değiştiğini gösterdi. Bu bulgular, plastik kirliliğinin deniz ekosistemi üzerindeki tehdidini gözler önüne serdi.
Kirliliğin Yüzde 90’ını Lif Partikülleri Oluşturuyor
Akdeniz Koruma Derneği’nin araştırmaları, deniz ekosisteminde en yaygın plastik parçacıklarının lif partikülleri olduğunu ve bu partiküllerin kirliliğin %90’ından fazlasını oluşturduğunu ortaya koydu. Liflerin büyük bölümünün tekstil ürünlerinden kaynaklandığı belirlenirken, araştırmalarda etilen/propilen kopolimeri ve polietilen tereftalat (PET) gibi yaygın polimerlerin varlığı da tespit edildi. Bu malzemeler, plastik ve tekstil üretiminde yaygın olarak kullanılırken, doğaya bilinçsiz şekilde bırakıldığında sucul ekosistemlere ciddi zararlar verdiği ifade edildi.
Plastik Kirliliği ile Mücadele
Akdeniz Koruma Derneği Bilim ve Teknik Danışma Kurulu üyesi, Akdeniz Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi’nden Doç. Dr. Olgaç Güven, kıyılardaki mikroplastik kirliliğinin yerleşim alanları, tatil tesisleri ve liman bölgeleriyle doğrudan ilişkili olduğunu belirtti. Doç. Dr. Güven, "Bu kirliliğin kaynağını tam olarak belirleyebilmek için daha kapsamlı veri analizleri ve izleme çalışmalarına ihtiyacımız var" diyerek, ekosistem üzerindeki uzun vadeli etkilerin araştırılmasının önemine vurgu yaptı.
Akdeniz Koruma Derneği Bilimsel İzleme Uzmanı Dr. Kerem Gökdağ ise plastiklerin doğada uzun yıllar kalıcı olduğunu ve bilinçsiz kullanımı nedeniyle küresel ölçekte sucul ekosistemler ve insan sağlığı için ciddi tehdit oluşturduğunu belirtti. Dr. Gökdağ, "Deniz ortamında güneş ışığı, dalgalar ve tuzluluk değişimleri nedeniyle parçalanan büyük plastikler, 5 mm’den küçük mikro ve nano-plastiklere dönüşerek deniz canlıları tarafından yutulabiliyor. Kanserojen ve toksik kimyasallar içeren bu parçacıklar, deniz ürünleri yoluyla insan sağlığı için de büyük bir risk oluşturuyor" dedi.
Bölge Halkı Bilinçlendiriliyor
Akdeniz Koruma Derneği, deniz ve kıyı ekosistemlerini koruma amacıyla plastik kirliliğinin kaynaklarını belirleme ve etkilerini azaltma yönünde kapsamlı çalışmalar yürütüyor. Deniz suyu yüzeyi, deniz tabanı, plaj sedimentleri ve ekonomik değere sahip balık türlerinin sindirim sistemleri üzerinde mikroplastik incelemeleri yapılıyor. Elde edilen veriler, bölgesel ve ulusal farkındalık kampanyalarında kullanılıyor.
Ayrıca, Vatandaş Bilimi uygulamaları kapsamında bölge halkı ve paydaşlarla farkındalık çalışmaları gerçekleştiriliyor. Bu uygulamalarla vatandaşlar, su yüzeyindeki mikroplastikleri ve sahillerde biriken denizel atıkları toplayarak veri sağlanmasına katkıda bulunuyor. Çalışmalar kapsamında Datça’da faaliyet gösteren UCPA Su Sporları Merkezi ile iş birliği yapılarak, manta trol örnekleme malzemesi kullanımı anlatıldı ve mikroplastiklerin tespit edilmesi için örnekleme çalışmaları yürütüldü.
Küresel Plastik Anlaşmasına Destek
Birleşmiş Milletler Çevre Meclisi’nin 2 Mart 2022’de kabul ettiği karar doğrultusunda, plastik kirliliğini tüm yaşam döngüsü boyunca ele alan küresel bir plastik anlaşması için müzakereler uzun süredir devam ediyor. 2024 yılının Kasım ayında Güney Kore’nin Busan kentinde gerçekleştirilen görüşmelerin ardından anlaşma metni 2025 yılına ertelendi.
Akdeniz Koruma Derneği, bu küresel sürece destek vererek plastik kirliliğine karşı bağlayıcı ve etkin politikaların geliştirilmesi çağrısında bulunuyor.
