Çökertme türküsünün başkahramanı olan Halil Efe, Van'dan Bodrum'a gelen bir ailenin çocuğudur. Namus meselesi yüzünden kız kardeşini öldürmek zorunda kalan Halil Efe, hayatını kaçak olarak devam ettirmektedir. İstanköy'e gidip gelerek kaçakçılık işiyle uğraşan Halil Efe’nin en yakın arkadaşı ise İbrahim Çavuş’tur. Halil Efe birgün Rumlar tarafından ihbar edilir ve tutuklanır. Tutuklandıktan sonra 7 yıl cezaevinde kalır. Bu nedenle her zaman Rumlara karşı düşmanlığı vardır.
Kaymakam evinde hizmetçilik yapan Hafize ise türküde adı geçen ve güzelliği ile kasabada adından bahsedilen bir genç kızdır. İbrahim Çavuş, Hafize’nin güzelliğinden etkilenerek onu ikinci karısı olarak almak istemiştir fakat çok tepki çektiği için bu isteğinden vazgeçmek zorunda kalmıştır. Hafize ise efeler tarafından dağa kaçırılmıştır ve artık annesi gibi çengicilik yapmaktadır. Bir zaman sonra Çakır Güssüm adıyla anılmaktadır.
“Gidelim gidelim Halilim Çökertme'ye varalım”
İlerleyen zamanlarda Halil Efe Çakır Güssüm’e âşık olur. Bu sebeple hem kaymakam hem de efeler artık Halil Efe’nin ve Güssüm’ün peşindedir. Halil ve Güssüm aylarda onlardan kaçarken birgün günümüzdeki Yalıkavak’taki marina olan Çökertme’yi kendilerine durak yaparlar. Çökertme’den adalara kaçmak isteyen Halil ve Güssüm Rum denizci teknesi alır. Rum denizci Halil’e adalara gitmek için hava şartlarının uygun olmadığını ve Aspat’ta kalmaları gerektiğini söyler. Halil bu durumu kabul eder fakat kendisi ve Güssüm Rum denizci tarafından çoktan ihbar edilmiştir.
"Teslim olmayalım Halilim aman kurşun saçalım
Kolcular gelirse Halilim nerelere gaçalım”
Askerler ve kaymakam, Halil ve Güssüm’ün oldukları yere gelerek ateş açarlar. Açılan ateş sırasında Halil Efe yaralanır ve kaymakamın emri üzerine boğularak öldürülür. Bu durum Güssüm başta olmak üzere tüm Bodrum’u yasa boğar ve bu türkü çıkar.
Çökertme Türküsü Sözleri:
Çökertme'den çıktım da Halilim aman başım selâmet
Çökertme'den çıktım da Halilim aman başım selâmet
Bitez de yalısına varmadan Halilim aman koptu kıyamet
Bitez de yalısına varmadan Halilim aman koptu kıyamet
Arkadaşım İbram Çavuş Allahına emanet
Arkadaşım İbram Çavuş Allahına emanet
Burası da Aspat değil Halilim aman Bitez yalısı
Ciğerime ateş saldı aman kurşun yarası
Gidelim gidelim Halilim Çökertme'ye varalım
Gidelim gidelim Halilim Çökertme'ye varalım
Kolcular gelirse Halilim nerelere gaçalım
Kolcular gelirse Halilim nerelere gaçalım
Teslim olmayalım Halilim aman kurşun saçalım
Teslim olmayalım Halilim aman kurşun saçalım
Burası da Aspat değil Halilim aman Bitez yalısı
Ciğerime ateş saldı aman kurşun yarası
Güvertede fezeriken aman kunduram kaydı
Güvertede fezeriken aman kunduram kaydı
Çakır gözlü Gülsümümü Çerkez kaymakam aldı
Çakır gözlü Gülsümümü Çerkez kaymakam aldı
Kaymakam baskısı canım aman aldı yürüdü
Kaymakam baskısı canım aman aldı yürüdü
Burası da Aspat değil Halilim aman Bitez yalısı
Ciğerime ateş saldı aman kurşun yarası
Burası da Aspat değil Halilim aman Bitez yalısı
Ciğerime ateş saldı aman kurşun yarası
