Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığınca, kurumların tarihi hafızalarının dijital ortama aktarılması ve araştırmacıların kullanımına sunulması için Ankara ve İstanbul'da çalışmalar yürütülüyor.
AA muhabirinin başkanlık yetkililerinden aldığı bilgiye göre, çalışmalar kapsamında 2005'ten bugüne 75 milyon 875 bin 671 belge dijital ortama aktarıldı. Belgelerin dijitalleştirilmesiyle hem araştırmacılara daha geniş erişim imkanı sunulması hem de tarihi belgelerin gelecek nesillere aktarılması sağlanıyor.
Araştırmacılar, dijitalleştirilen belgeleri, 2013'te hayata geçirilen belge tarama sistemi üzerinden görüp, talep edebiliyor.
Bugüne kadar toplam 3 milyon 720 bin 63 araştırmacı, 18 milyon 467 bin 430 arama gerçekleştirdi. Sistemde incelenen toplam görüntü sayısı 41 milyon 225 bin 164'e ulaşırken, araştırmacılar bu süreçte 3 milyon 380 bin 317 belgeyi de satın aldı.
1 Ocak-31 Temmuz 2024 tarihlerinde sisteme 386 bin 34 araştırmacı giriş yaparak, 1 milyon 594 bin 972 belgeyi aradı. Araştırmacılar, sistemde 5 milyon 626 bin 81 görüntüyü inceledi ve 335 bin 355 belgeyi temin etti.
EN ÇOK ÖĞRENCİLER KULLANDI
Yılın ilk yarısında sistemi en çok kullananlar, yüzde 39,8'le öğrenciler oldu. Bunu yüzde 14,5 ile kamu görevlileri, yüzde 9,9 ile öğretim üyeleri ve öğretim görevlileri, yüzde 9,1 serbest meslek mensupları takip etti.
Araştırmacılar tarafından en çok talep gören fonlar arasında ise Dışişleri Bakanlığı Muhtelit Mübadele Komisyonu Tasfiye Talepnameleri ve Başbakanlık Kararlar Daire Başkanlığı gibi fonlar öne çıktı.
GÖÇMENLERİN YERLEŞTİRİLME SÜREÇLERİNE İLİŞKİN BELGELERE BÜYÜK İLGİ
Araştırmacılar, özellikle Romanya ve Bulgaristan'dan gelen Türklerin yerleştirilme süreçlerine ilişkin belgelere ilgi gösterdi.
Bu kapsamda Romanya'dan gelen göçmenlerin nerelere sevk ve iskan edildiklerini gösterir göçmen sevk kağıtları, 1935-1937 döneminde Bulgaristan'dan gelerek Çorlu, Muğla, Aksaray ve Lüleburgaz'a ait köylerde iskan edilen muhacirlerin isimleri, verilen arazi miktarını gösterir cetveller ile çeşitli illere ait defter kayıtları en çok görüntülenen dokümanlar arasında yer aldı.
YILIN İLK YARISINDA 805 BİN 821 BELGE RESTORE EDİLDİ
Öte yandan Devlet Arşivleri, belge niteliği kazanmış her evrakı, gelecek nesillere kazandırıp "hafızanın muhafızı" olma sorumluluğuyla restorasyon çalışmalarını da titizlikle yürütüyor.
Bu kapsamda yılın ilk yarısında 805 bin 821 sayfa belge restore edildi.
Restorasyon işlemleri, ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarca belirlenmiş etik kurallar gözetilerek oluşturulan, konunun uzmanlarınca yapılıyor.
Koruma onarım aşamaları 7 bölümden oluşuyor. İlk aşamada belgenin mevcut durumunun değerlendirilmesi ve kimliğinin kazandırılması yer alıyor.
Ardından yüzeyde biriken kir ve toz temizleniyor. Belgenin daha fazla bozulmasını önlemek için gevşek parçaların sabitlenmesi ve hasarlı bölgelerin desteklenmesi için stabilizasyon yapılıyor. Daha sonra belgedeki yırtıklar, uygun malzeme ve yapıştırıcılar ile onarılıyor.
Restorasyonun bir diğer bölümünde, varsa belgedeki eksik kısımlar uzmanlarca tamamlanarak, belgenin orijinal haline en yakın duruma getirilmesi sağlanıyor.
Belgeye ait olmayan, veri içermeyen, belge ve defterlerin sağlığını tehdit eden eski onarımlar ise uygun yöntem ve tekniklerle belgeden ayrıştırıldıktan sonra restorasyon işlemi tamamlanıyor.
Koruma onarım çalışmaları tamamlanmış belgeler, dijital ortama aktarılıyor. Dijitalleştirme işlemi biten belge ve defterler ise asitsiz gömlek ve asitsiz karton kutulara yerleştirilerek depolama alanlarında saklanıyor.
Bu çalışmalar, Türkiye'nin zengin arşiv mirasının bozulmadan muhafaza edilmesi adına büyük önem taşıyor.
