Malulen emeklilik, sağlık sorunları nedeniyle çalışamayacak durumda olan sigortalılara destek sağlamak amacıyla geliştirilmiş bir sistem. Sigortalının, en az 1.800 gün prim ödemesi ve yüzde 60 iş göremezlik raporu alması gerekiyor. Rapor, SGK sağlık kurulu tarafından onaylandığında sigortalıya maaş bağlanıyor. Ancak sağlık durumunun iyileşmesi durumunda emeklilik hakkı iptal edilebiliyor. Bu süreç, sistemin adaletli bir şekilde işlemesini sağlarken, sigortalının haklarını da koruma altına alıyor.
Yeni Asır’dan Faruk Erdem’in haberine göre, engelli emekliliğinde SSK’lılar, memurlar ve 2008 sonrası Bağ-Kur’lu çalışanlar yüzde 40 ve üzeri engelli raporu ile bu haktan faydalanabiliyor. Ancak belli bir sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulması gerekiyor
NE KADAR ÇALIŞMA SÜRESİ GEREKİYOR?
Burada yaş şartı aranmazken sigortalılık süreleri 15-20 yıl arası, prim gün sayısı da 3600 ile 4400 arasında değişiyor. Sigortalılık süresi çalışma aramadan geçen zamanı gösteriyor. Burada süre ve prim gün sayısı işe giriş tarihi itibariyle belirleniyor. Örneğin 2005 yılında işe giren bir engelli sigortalı için 20 yıl süre gerekiyorsa çalışsa da çalışmasa da bu süre 2025 yılında doluyor.
ERKEN EMEKLİLİKTE VERGİ İNDİRİM DETAYI
Erken emeklilikten yararlanmak için öncelikle vergi indirimi almak gerekiyor. Defterdarlık ya da vergi dairelerine müracaat ederek işlemleri başlatmak mümkün. Bunun için iş yerinden alınacak belgelerle vergi dairesine giderek hastaneye sevk istemek gerekiyor. Burada heyet raporu alınıyor.
İŞTE ERKEN EMEKLİLİK BAŞVURU BELGELERİ
Başvuru için kimlik belgesi dilekçe ve işyerinizden sigortalı çalışıldığına dair belge yeterli oluyor. Sonrasında bir hastaneden engellilik derecesini raporla tespit etmek gerekiyor. Bunun için vergi dairesi sizi bir hastaneye sevk ediyor ve raporunuz hazırlanıyor. Raporunuzun en az yüzde 40 olması gerekiyor. Bu raporun da kurumca onaylanması lazım.
2008 SONRASI BAĞ-KUR'LULAR DA YARARLANABİLİYOR
1 Ekim 2008 tarihinden itibaren Bağ- Kur (4/B) sigortalıların da engelli olarak erken emekliliklerinin yolu açıldı. Buna göre, yüzde 60 ve üzeri engeli olanlar 15 yıl 3 bin 960 gün, yüzde 50 ile 59 arasında olanlar 16 yıl 4 bin 320 gün, yüzde 40-49 arasında olanlar ise 18 yıl 4 bin 680 günden emekli olabilecek.
MEMURLARDA ERKEN EMEKLİLİK
Memurlar da Bağ-Kur'lular gibi 1 Ekim 2008 sonrasında bu haktan yararlanmaya başladılar. Bu tarihten önce kamuda çalışmaya başlamış ve en az yüzde 40 raporu olanlar veya en az yüzde 40 olmak üzere doğuştan engelli olan memurlar en az 5400 gün (15 yıl) primi ödenmiş olmak şartıyla emekli olabiliyor. Eğer memurlar 1 Ekim 2008'den sonra göreve başlamışlar ve engellilik oranları yüzde 40 ve üstündeyse onlar için de erken emeklilik şartları bulunuyor.
MALULEN EMEKLİLİK ŞARTI
Engelli emeklilikte çalışıyor olmak ve belli bir prim ve yılı doldurmuş olmak şartları aranırken malulen emeklilik için koşullar değişiyor. Malulen emeklilik için en az 1.800 gün (5 yıl) primin olması gerekiyor.
Bu miktarda primi olan ve çalışamayacak durumda olan sigortalılar SGK'ya müracaat ederek kendilerini bir hastaneye sevk ettiriyor. Burada heyet tarafından değerlendirilen sigortalının en az yüzde 60 ve üzerinde bir iş göremezlik raporu alması isteniyor. Bu rapor daha sonra SGK sağlık kurulu tarafından da onaylanırsa sigortalı malulen emekli ediliyor ve maaş bağlanıyor. Bazı durumlarda doktorlar rapora belli bir süre sonra (1 ya da 2 yıl) tekrar muayene kaydı koyuyor. Bu durumda emekli olan sigortalı süre sonunda yeniden heyete girerek hastalığının devam edip etmediğini kontrol ettiriyor. Eğer iş göremezlik oranı yüzde 60'ın altına düşerse yani sigortalı şifa bulursa emeklilik iptal ediliyor. SGK'nın belirlediği ve malulen emeklilik kapsamında değerlendirilen bazı hastalıklar şunlar: Kanser, epilepsi, parkinson hastalığı, beyin tümörü, behçet hastalığı, organ nakli, AİDS, tüberküloz, siroz, zeka geriliği, şizofreni, bipolar bozukluğu, MS hastalığı, serebral, felç ve uzuv kaybı, Demans, görme kaybı.
SİSTEMLER ARASINDA FARK VAR
Her iki emeklilik sistemi arasında önemli farklar da bulunuyor:
Engelli emeklilikte oran yüzde 40'dan başlarken malulen emeklilikte yüzde 60 isteniyor. Engelli emeklilikte engelliliğin sigortadan önce olması gerekirken, malulen emeklilikte sonradan rahatsızlığın çıkması bekleniyor. Engelli emeklilikte işe giriş tarihine göre yıl ve prim şartı varken malulen emeklilik için sadece 1.800 gün yetiyor. Engelli emekli olmak isteyenlerin vergi indirimi için çalışıyor olması gerekirken malulen emeklilikte çalışma şartı aranmıyor. Vergi indirimi ile emekli olanlar daha sonra çalışmaya devam edip emekli maaşını alabilirken, malulen emekli olanlar çalıştıklarında emekli maaşları kesiliyor.