Menemen ayaklanması ardından kurulan ve asteğmen Kubilay'ı kafasını keserek öldürenleri idama mahkûm eden İstiklal Mahkemesinin başkanlığını yapan ve Van’ın Özalp İlçesinde 33 kaçakçının kurşuna dizilmesi ile suçlanan Orgeneral Mustafa Muğlalı’nın memleketi Muğla’da adının taşıyan işhanının depreme dayanıksız olduğu için yıkılması kararı alındı.
Orgeneral Mustafa Muğlalı İşhanı ile ilgili, 2020 yılında depreme dayanıksız olduğu gerekçesiyle yıkım kararı çıkmıştı. Daha önce iki blok halinde olan binanın birleştiği yerde çatlaklar oluşmuş ve depreme dayanıklılık testi için bazı kolonlardan örnekler alınmıştı. Binanın riskli yapı olduğu belirtilen rapora göre de yıkım kararı çıkmıştı.
Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Aras ve Menteşe Belediye Başkanı Gonca Köksal, depreme dayanıksız olduğu gerekçesiyle yıkım kararı bulunan Orgeneral Mustafa Muğlalı İş Hanı'ndaki esnaf ile geçen hafta bir araya geldi.
Yıkım kararına tepki gösteren ve binanın güçlendirilmesini talep eden kat malikleri de karara itiraz etmişlerdi. Kat maliklerinin açtığı davalarda mahkemeden 'Yürütmeyi durdurma' kararı çıkmıştı. İşhanının akıbeti belirsizliğini korurken Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Aras ve Menteşe Belediye Başkanı Gonca Köksal, işhanı esnafı ile bir araya gelmişti.
Sosyal medya hesabından paylaşım yapan Başkan Aras, "Menteşemizde bulunan Orgeneral Mustafa Muğlalı İşhanı esnafımızla bir araya geldik. İşhanının mevcut hali ve gelecek planı hakkında görüş alışverişinde bulunarak esnaf ve işyeri sahiplerimizin taleplerini dinledik" ifadelerini kullanmıştı.
Menteşe Belediye Başkanı Gonca Köksal ise paylaşımında "Riskli yapı olduğu tespit edilen Orgeneral Mustafa Muğlalı İşhanı hakkında kat malikleri ve kiracılarla süreci görüşmek, çözüm üretmek için bir araya geldik" ifadelerini kullanmıştı.
MENTEŞE BELEDİYESİ 1 AY İÇİNDE TAHLİYE EDİLMESİNİ İSTEDİK
Muhabirimiz Kenan Gürbüz’ün yazılı olarak gönderdiği , “Orgeneral Mustafa Muğla’lı İşhanı ile ilgili süreç nasıl işleyecek sorusuna” Menteşe Belediye Başkanlığı tarafından yazılı olarak verilen cevapta ise şu ifadelere yer verildi:
“Muğla İli, Menteşe İlçesi, Şeyh Mahallesi İsmet İnönü Caddesi No:1 ve Şeyh Mahallesi Pazaryeri Sokak No:2 kapı numaralı adreslerde, yer alan yapı (Orgeneral Mustafa Muğlalı İşhanı) Riskli Yapı olarak tespit edilmiş ve kesinleşmiştir.
6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un ilgili hükümleri kapsamında Menteşe Belediyesi Yapı Kontrol Müdürlüğü olarak 19.09.2022 tarihinde yapı maliklerine söz konusu Riskli Yapının tahliye edilip elektrik, su ve doğalgaz hizmetlerinin durdurulması gerektiği hususunda bildirimde bulunulmuştur.
Aradan geçen süre zarfında yapı maliklerince Riskli Yapı tespitine ilişkin hukuki süreç başlatılmış olup, ilgili hukuki süreçler Başkanlığımız Hukuk İşleri Müdürlüğü tarafından takip edilmiş ve edilmektedir.
Geçtiğimiz günlerde Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Ahmet Aras, Menteşe Belediye Başkanı Sayın Gonca Köksal ve yapı maliklerinin katılımıyla yapılan görüşmede; 6306 Sayılı Kanun'un amacının muhtemel bir afet anında yıkılma ve ağır hasar görme ihtimali bulunan ve bu nedenle içinde yaşayanların can güvenliği bakımından riskli olan binaların tespitinin yapılarak, bu binalardan insanların tahliyesini sağlamak olduğu belirtilmiş olup, söz konusu Riskli Yapının 1 ay içerisinde tahliye edilmesi gerektiği ve bu süre sonunda taşınmaza ait elektrik, su ve doğalgaz aboneliklerinin durdurulacağı hususunda mutabık kalınmıştır”
ORGENERAL MUSTAFA MUĞLA’LI KİMDİR?
Orgeneral Mustafa Muğlalı 1882 yılında Muğla’da doğdu. Harp Okulundan 1901 yılında teğmen, devam ettiği Harp Akademisinden 1904 yılında mümtaz yüzbaşı olarak mezun oldu. 2 Kasım 1908’de kıdemli yüzbaşılığa terfi etti. 1911 yılına kadar ordunun çeşitli kademelerinde görev aldı. 25 Mayıs 1912’de 6’ncı Kolordu 16’ncı Tümen Kurmaylığına tayin edildi ve bu görevle Balkan Savaşı’na katıldı. Daha sonra Çanakkale Boğazı Kurmaylığına, 8 Ocak 1914’te Harbiye Nezareti Personel Başkanlığı Piyade Kısmına atandı. 1 Mart 1914’te binbaşı oldu. (Kurmaylığı 12 Nisan 1915’te onaylandı.) 3 Ağustos 1914’te Başkomutanlık Genel Menzil Müfettişliği Kurmaylığına atandı. Bu görevinde iken Birinci Dünya Savaşı’na girildi. 14 Eylül 1915’te kurmay yarbaylığa terfi etti ve müteakiben 28 Eylül 1915’te Adana Bölge Komutanlığı kurmay başkanlığına getirildi. 12 Ağustos 1917’de 12’nci Kolordu kurmay başkanı, 3 Mayıs 1918’de 44’üncü Tümen komutanı, 8 Ocak 1919’da Personel İşleri Dairesi başkan yardımcısı, 11 Kasım 1919’da Askerî Temyiz Mahkemesi üyesi olarak atandı. 20 Eylül 1921’de Anadolu’daki Millî Mücadele’ye katıldı ve İslâhiye’deki Ermeni İsyanı’nın bastırılmasında görevlendirildi. 5 Ocak 1922’de 18’inci Tümen komutanı olarak atandı. 18 Şubat 1922’de Doğu Cephesi Komutanlığı emrine atandı. 1 Mart 1922’de kurmay albay olan MUĞLALI, 28 Mart 1922’de Doğu Cephesi’nde 13’üncü Tümen komutanı, 3 Mayıs 1922’de 10’uncu Tümen komutanı, 23 Eylül 1923’te 8’inci Tümen komutanı, daha sonra Samsun bölge komutanı oldu. 15 Aralık 1924’te 11’inci Tümen Komutanlığına, 14 Şubat 1926’da 41’inci Tümen Komutanlığına getirildi. 30 Ağustos 1927’de tümgeneralliğe terfi etti. 20 Ekim 1927’de 3’üncü Ordu Müfettişliği kurmay başkanı, 27 Ağustos 1928’de Genelkurmay 2’nci başkan yardımcısı, 14 Aralık 1929’da 57’nci Tümen komutanı oldu. Bu görevde iken 23 Ekim 1930’da Menemen’de meydana gelen ve Asteğmen Kubilay’ın şehit edilmesi üzerine kurulan askerî mahkemenin başkanlığını yaptı. 26 Şubat 1931’de 1’inci Kolordu komutan vekilliğine getirilen MUĞLALI, 30 Ağustos 1931’de korgeneralliğe yükseldi. 17 Eylül 1931’de 1’inci Kolordu komutanı, 28 Ağustos 1939’da İstanbul komutanı, 14 Mart 1940’ta 10’uncu Kolordu komutanı olarak atandı. 29 Ağustos 1942’de Yüksek Askerî Şûra üyeliğine getirildi ve bir gün sonra, 30 Ağustos 1942’de orgeneralliğe yükseldi. 15 Şubat 1943’te 3’üncü Ordu komutanı, 29 Ağustos 1945’te tekrar Askerî Şûra üyesi olarak görev yaptı. 14 Temmuz 1947’de emekli oldu. Osmanlı Devleti ve Alman İmparatorluğu tarafından verilen çeşitli nişan ve madalyalar ile TBMM tarafından verilen İstiklal Madalyası ve takdirname sahibi olan Orgeneral Mustafa MUĞLALI, 11 Aralık 1951’de vefat etmiştir.
MUĞLALI OLAYI
II. Dünya Savaşı sırasında özellikle İran sınırında kaçakçılık olayları artmıştı. Bölgedeki aşiretlerle güvenlik kuvvetleri arasında çatışmalara yol açan bu olaylardan biri de Van'ın Özalp ilçesinde patlak verdi. Bir bölümü İran topraklarında yaşayan Milan aşiretinin Temmuz 1943'te büyük bir hayvan sürüsünü kaçırdığı yolundaki ihbar üzerine sınıra gönderilen jandarma birlikleri kaçakçıları İran'a kaçtıkları için yakalayamadı. Ardından aşiretin Özalp'ta yaşayan 40 akrabası gözaltına alındı. Mahkemenin yalnızca 5 kişiyi tutuklayarak geri kalanları serbest bırakmasına karşın, Özalp'a gelen Mustafa Muğlalı'nın emriyle 33 kişiyi sorgulamaları yapılmak üzere iki asteğmenin komutasındaki bir askerî birliğe teslim edildi. Kaçakçılar sınıra yakın bir yerde kurşuna dizildi ve daha önce hazırlanan bir tutanağa dayanılarak kaçmaya çalışırken vuruldukları öne sürüldü. Olaydan yaralı olarak kurtulan bir köylü durumu ilgili makamlara duyurmayı başardıysa da yapılan başvurulardan bir sonuç alınamadı.
Demokrat Parti'nin etkili bir muhalefet partisi haline gelmesiyle, örtbas edilmeye çalışılan olay yeniden gündeme getirildi. TBMM Başkanlığına verilen bir soru önergesinin kabul edilmesi üzerine olayla ilgili asker ve sivil yöneticiler hakkında soruşturma açıldı. Bütün sanıkların Genelkurmay Askerî Mahkemesi'nde tutuklu olarak yargılandığı davada kurşuna dizme emrini verdiğini söyleyen Muğlalı, 2 Mart 1950'de ölüm, ardından da ileri yaşı ve hafifletici nedenlerden ötürü 20 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Ama askerî yargıtay kararı bozdu; Muğlalı yeni yargılama başlamadan 11 Aralık 1951'de (71 yaşında) hapiste öldü. CHP'nin 6-7 Eylül Olayları'nda "azınlıklara karşı ayrımcılık yapıldığı" iddiası üzerine, Demokrat Parti tarafından misilleme olarak, olay tekrar TBMM'de gündeme getirilmiştir. Bu kez olayın geçtiği dönemdeki bütün TBMM üyeleri ve CHP'nin sorumluluğu iddiasıyla, bizzat İsmet İnönü için yargılanma istenmiştir. 12 Şubat 1956 ve 25 Şubat 1956 tarihlerinde Mecliste görüşülen konu, 1958 tarihli Meclis Tahkikat Komisyonu raporu ve Meclis görüşmeleriyle zaman aşımı ve çeşitli af yasalarından dolayı tekrar kapatılmıştır.
Mayıs 2004 tarihinde Van'ın Özalp ilçesindeki jandarma sınır taburunun adı Mustafa Muğlalı Kışlası olmuştur. Daha sonra 2011 yılında kışlaya Şehit Astsubay Kıdemli Başçavuş Erkan Durukan’ın adı verildi. Orgeneral Mustafa Muğlalı, Menemen ayaklanması ardından kurulan ve asteğmen Kubilay'ı kafasını keserek öldürenleri idama mahkûm eden İstiklal Mahkemesinin başkanlığını da yapmıştı.
Tarihe 33 kurşun vakası olarak da geçen olaydan sonra Ahmed Arif, Hasretinden Prangalar Eskittim adlı şiir kitabında "33 Kurşun" isimli şiirini yayınlamıştı.
