Antik kentte kazı çalışmaları, Marmaris Müze Müdürlüğü’nün başkanlığında, Doç.Dr. Salih Kaymakçı danışmanlığında ve Martı Hotels & Marinas’ın sponsorluğunda devam etmektedir.
Kastabos Hemithea Kutsal Alanı; Muğla ilinin Marmaris ilçesinde Hisarönü Köyü yakınındaki Pazarlık alanında yer almaktadır ve 2 km kuzeyinde yer alan Bybassos antik kentinin kutsal alanıdır. Antik kent, hem tarihi hem de mitolojik açıdan zengin bir geçmişe sahiptir.
Bu kutsal alan, yarı tanrıça Hemithea’nın efsanesiyle ünlüdür. Hemithea, Yunan mitolojisinde yarı tanrıça olarak bilinir ve sağlık tanrıçası olarak tapınım görmüştür. Hemithea, Kastabos’ ta insanları tedavi eden, çocuksuz kadınlara yardım eden ve şifa veren bir yarı tanrıça özelliklerini taşımaktadır.
Hemithea hakkında bilgileri antik yazar Diodoros’tan öğreniyoruz. Onun anlattıklarına göre; Hemithea efsanevi bir karakterdir ve gerçekte adı Molpadia’dır. Kastabos’a gelişi mitolojik bir öyküye dayanır ve tanrıça burada kutsal bir nitelik kazanmıştır. Hemithea, bilindiği kadarıyla Karia’da psikanalize giden yolları ören ilk sağlık tanrıçası olarak karşımıza çıkmaktadır.
Hemithea’nınhikayesi, antik Yunan mitolojisinde oldukça ilginç ve dramatiktir. Hemithea, aslında ölümlü bir kadındı ve gerçek adı Molpadia idi. Efsaneye göre, Molpadia ve kız kardeşi Parthenos, üvey babaları Staphylus’un şarap üretiminde yardımcı oluyorlardı. Bir gün, kazara şarap fıçılarından biri devrildi ve şaraplar döküldü. Bu olaydan korkan kız kardeşler, babalarının gazabından kaçarak kendilerini bir uçurumdan atarak intihar etmeye karar verdiler.Ancak, tanrılar bu trajik olaya müdahale etti. Tanrı Apollon, Molpadia’yı kurtararak ona ölümsüzlük verdi ve adını Hemithea olarak değiştirdi. Hemithea, bu olaydan sonra sağlık ve şifa tanrıçası olarak kabul edildi ve özellikle kadınların doğum ve üreme konularında yardım aldığı bir figür haline geldi. Hemithea’nınhikayesi, onun bir ölümlüden tanrıçaya dönüşümünü ve tanrıların insan hayatına müdahalesini anlatan klasik bir Yunan mitolojisi örneğidir.
Molpadia, Kastabos isimli Karia kentine yarı tanrıça yetenekleri ile gönderilmiştir. Diğer kız kardeşi Parthenos, Bybassos’ a(Orhaniye) gönderilmiştir. Bu efsane, bölgenin tarihi ve kültürel zenginliğini yansıtan birçok mitolojik hikayeden sadece biridir.
Kastabos’ta düzenlenen çeşitli ritüeller ve dini törenler, insanların hem fiziksel hem de ruhsal sağlıklarını iyileştirmeyi amaçlamıştır. Bu ritüeller, topluluk içinde bir araya gelme ve ortak bir inanç etrafında birleşme fırsatını da insanlara sunmuştur.Hemithea’nın şifalı güçlere sahip olduğuna inanılmış ve bu nedenle insanlar ona sağlık ve şifa dilemek için tapınaklar inşa etmişlerdir.
Hemithea Tapınağı, yarı tanrıça Hemithea’ ya adanmış olup M. Ö 330-285 yıllarına tarihlenmektedir. İnsanlar, sağlık sorunlarına çözüm bulmak ve şifa dilemek için bu tapınağı ziyaret etmişlerdir. Kutsal alana güneydeki rampalı bir alandan giriş yapılmaktadır ve buradan tiyatroya doğru giden kutsal yola ait kalıntılara rastlanılmaktadır. Hemithea Kutsal Alanı’nı yapıları en eski Arkaik Döneme tarihlenmektedir. Hemithea Tapınağı M.Ö.4.yüzyıl ortalarına tarihlenirken, tiyatro, kutsal yol ve doğu evleri daha sonraki dönemlerde inşa edilmiştir.
Yerleşimin güneybatısında yer alan tiyatronun yaklaşık 4000 kişilik olduğu düşünülmektedir. Tiyatronun güneyinde birçok ev kalıntısı bulunmaktadır. Yapıların işlevleri kutsal alana gelen ziyaretçilerin ve kutsal törende görevli kişilerin kaldığı düşünülmektedir. Kutsal alanın zirvesinde yer alan sarnıçlardan sadece iki tanesinin kalıntıları bulunmaktadır. Kare planlı bu yapılar kutsal törenler sırasında su ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılmışlardır.
Kastabos’ta bulunan şifalı sular, çeşitli sağlık sorunlarına iyi geldiği düşünülen doğal kaynaklardı. Bu sular, özellikle cilt hastalıkları, romatizma ve sindirim sorunları gibi rahatsızlıkların tedavisinde kullanılmıştır. Antik dönemde, bu suların iyileştirici gücüne inanan, şifa arayanlar için önemli bir merkez haline gelmiş ve Kastabos’u ziyaret etmişlerdir.Kastabos’un deniz kenarında ve doğal güzellikler içinde yer alması, hem ziyaretçilerin hem de yerel halkın sağlığına olumlu katkılarda bulunmuştur. Temiz hava ve doğal manzaralar, iyileşme sürecini destekleyen unsurlar olarak görülmüştür. Bu faktörler, Kastabos’un antik dönemde sağlık merkezi olarak önemini artırmıştır.