Cumhurbaşkanı Kabinesi, görevdeki 100 gününü doldururken, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek öncülüğündeki ekonomi yönetiminin ajandası bu dönemde oldukça yoğun geçti.
Kabine üyelerinin belli olmasının ardından Ekonomi Koordinasyon Kurulu hızla toplanırken, ekonomi yönetiminin yol haritasına ilişkin adımlar belirlendi.
İlk icraat olarak, asrın felaketi olarak nitelendirilen 6 Şubat tarihli depremlerin yaralarının sarılması için önem taşıyan bu yıla ilişkin ek bütçe düzenlemesi hazırlandı ve TBMM'de kabul edildi. Ek bütçeyle, afet konutlarının yapımı ve altyapı hasarlarının giderilmesi için 482,8 milyar lira olmak üzere depremden zarar gören vatandaşların ihtiyaçlarının karşılanması ve kamu idarelerinin yapı stokunda oluşan zararların giderilmesi gibi amaçlarla toplam 527,3 milyar lira ödenek öngörüldü. Bu yıl, diğer ödenek imkanları da dikkate alındığında deprem zararlarının giderilmesi amacıyla bütçeden toplam 762 milyar lira harcama yapılması planlandı.
Ek bütçe yanında, en düşük memur maaşının 22 bin 17 liraya yükseltilmesini de içeren, 6 Şubat tarihinde meydana gelen depremlerin yol açtığı ekonomik kayıpların telafisine ilişkin düzenlemeler de yasalaştı. "Milli Dayanışma Paketi" adı verilen bu düzenlemeyle, bütçede depremler nedeniyle oluşacak yükün telafi edilmesi amaçlandı. Düzenlemeyle, emekli aylıklarına yüzde 25 zam yapılması da kararlaştırıldı.
Bu süreçte, kamu kurumlarına gönderilen tasarruf genelgesiyle, deprem kaynaklı maliyetler haricinde tüm harcamaların yeniden gözden geçirilmesi talep edildi.
Kayıt dışı ekonomiyle mücadele adımları da sıklaştırılırken, KDV oranlarını hatalı uygulayan mükellefler başta olmak üzere vergi kayıp ve kaçağının yakından takip edilmesi sağlandı.
Ekonomi diplomasisi gündemi yoğun geçti
Ekonomi yönetimi, bütçe ve ücretler gibi iç gündeme ilişkin konular yanında, ekonomi diplomasisini de yoğunlaştırdı.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz ile Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek önce Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) ardından da Katar'a gitti. Her iki isim, bu ülkenin üst düzey yöneticileriyle temaslarda bulundu. Bu ön görüşmelerin ardından da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın öncülüğünde aralarında Suudi Arabistan'ın da yer aldığı söz konusu ülkelere yönelik Körfez turu gerçekleştirildi. Bu turda, önemli işbirliği anlaşmalarına imza atıldı.
Şimşek, aralarında Japon şirket yöneticilerinin de olduğu yabancı yatırımcılarla da çeşitli toplantılar gerçekleştirirken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan'la Suudi Arabistan'a gitti, ardından Hindistan'da düzenlenen G20 toplantılarına katıldı.
Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu (YOİKK) toplantısı da ekonomi yönetiminin yoğun gündemi arasında gerçekleştirildi. Toplantıda, yeni dönem eylem planı hazırlıkları, yatırım ortamına dair tespit edilen sorunlar ve çözüm önerileri ele alındı. YOİKK çalışmaları kapsamında yeni dönem eylem planının eylül ayı sonuna kadar tamamlanması kararlaştırılırken, buna yönelik çalışmalara devam ediliyor.
Yatırım ortamının iyileştirilmesi için gereken mevzuat paketleri ve yapısal reform çalışmaları da yeni dönemde TBMM gündemine getirilecek.
Sivil toplumla istişarelerde bulunuldu
Ekonomi yönetimi, geçen hafta kamuoyuna açıklanan 2024-2026 dönemine ilişkin OVP hazırlıklarını da bu süreçte yoğun olarak sürdürdü. OVP hazırlıkları kapsamında, iş dünyasının önde gelen sivil toplum kuruluşları, finans sektörü temsilcileri ve sendikalarla ayrı ayrı toplantılar gerçekleştirildi.
Ekonomi yönetimi ve iş dünyasının bir araya geldiği 2023 Yılı 2. Yarıyıl Ekonomi ve İstişare Toplantısı ile Türkiye Ekonomi Şurası gibi toplantılar da düzenlendi. Burada iş dünyasının sorun ve çözüm önerileri dinlenildi.
Tarım sektörünün sorunları da Tarımsal Üretici Temsilcileri Toplantısı'nda ele alındı. Bu toplantıya da tarım sektörünün önde gelen temsilcileri katıldı.
Bütçe mesaisi devam ediyor
Hükümetin üç yıllık ekonomik yol haritası niteliği taşıyan OVP, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından kamuoyuna açıklanırken, bu programla, üç yıllık makro ekonomik hedefler ve yapısal reform gündemi de belli oldu.
Hükümetin gündeminde şimdi de ekimde TBMM'ye sunulacak 2024 yılı merkezi yönetim bütçesi var. Bütçeye ilişkin hazırlıklar yoğun şekilde devam ediyor.
Ekonomi yönetimi, bir yandan da 12. Kalkınma Planı'nın hazırlıklarını sürdürürken, bu planın da gelecek ay TBMM'ye sunulması öngörülüyor.
Önemli finansal kararlara imza atıldı
Bu süreçte, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve BDDK başkanlıklarına da atamalar yapıldı. TCMB başkan yardımcıları da bir süre sonra yeniden belirlendi.
Finans piyasalarına ilişkin alınan kararlar kapsamında, tasarruf sahiplerinin, tasarruflarını Türk lirası cinsinden açtıkları mevduat ve katılım hesaplarında tutmalarını teşvik etmek ve liranın değerinin korunmasını özendirmek amacıyla kur korumalı mevduat ve katılım hesaplarına sağlanan vergisel avantajlar yıl sonuna kadar devam edecek. Türk lirası mevduat hesaplarıyla yine lira cinsinden açılmış katılım hesaplarından elde edilen gelirlerle bazı menkul kıymetlere uygulanan indirimli tevkifat oranı uygulamasının süresi de 31 Aralık 2023'e kadar uzatıldı.
Kredi garanti sistemi kapsamında KOBİ başına kullanılabilecek azami kredi garanti limitleri artırıldı.
Hazine ve Maliye Bakanlığınca devreye alınan uygulamayla, işlenmemiş altın ithalatının cari açık üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılması ve Türkiye'nin döviz rezervlerinin desteklenmesi için altın ithalatına kota getirildi. Söz konusu kotalar, Borsa İstanbul AŞ üyesi kıymetli madenler aracı kuruluşları tarafından gerçekleştirilen işlenmemiş altın ithalatı için geçerli olacak.
TCMB tarafında da Başkan Erkan'ın göreve başlamasıyla, sıkı para politika uygulamaları öne çıktı. Bu kapsamda, bankacılık sektörünün varlık ve yükümlülüklerinde Türk lirası tasarrufların ağırlıklarının artırılmasına yönelik uygulamalar hayata geçirildi. Merkez Bankasının, sadeleşme süreci ve kur korumalı mevduatın Türk lirası mevduata geçişine ilişkin kademeli adımlar öne çıktı.
Erkan döneminde toplanan ilk Para Politikası Kurulunda (PPK) politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı 650 baz puan artırarak yüzde 15'e çıkarıldı. Kurul, ikinci toplantısında da faiz oranını 250 baz puan artırarak yüzde 17,50'ye yükseltti. Faiz oranı, son toplantıda 750 baz puan artırıldı ve yüzde 25'e çıktı.
BDDK da finansal istikrarı destekleyici adımlar attı. Kurul kararıyla belirlenen kredi kartlarında taksitlendirme sürelerinin; hava yolları, seyahat acenteleri ve konaklama ile ilgili yurt dışına ilişkin harcamalarda uygulanmamasına ve söz konusu harcamalarda taksitlendirme yapılmamasına karar verildi. Kara kapsamında, sermaye yeterliliği standart oranlarının hesaplamasında; ihtiyaç kredilerinin, bireysel kredi kartlarının, tüketicilere kullandırılacak binek araç edinimi amaçlı taşıt kredileriyle taşıt teminatlı kredilerin ve tüketicilerle yapılacak finansal kiralama işlemlerinin risk ağırlıklarının artırılması kararlaştırıldı.
BDDK, konut kredilerinde ve konut teminatlı kredilerde uygulanacak kredi değer oranlarında değişikliğe gitti. Kurul kararına göre, ilk konut alımlarında kredi değer oranlarında bir değişiklik olmayacak, ikinci ve sonrası konut alımında ise tüketicinin kendisinin, eşinin veya 18 yaş altındaki çocuklarının en az bir konutunun bulunması halinde konut kredi değer oranı yüzde 75 daraltılacak.